Góc nhìn kinh doanh vé số: Siêu lợi nhuận và góc khuất

“Cô chú mua giúp con với!”, giọng Phước nghẹn ngào vang lên, tay cầm xấp vé số chạy khắp các bàn trong quán cà phê. Đôi mắt đỏ hoe của cậu bé khiến ai cũng động lòng.

Mỗi chiều, tại quán cà phê nhỏ gần nhà, cảnh tượng này không còn xa lạ. Những tiếng van xin của Phước thường xuyên làm nao lòng những người khách ghé quán.

Ngày hôm đó, một vài vị khách đã mua vài tờ vé số XSTD chỉ để giúp đỡ, mà chẳng buồn để ý đến dãy số in trên tờ vé. Ông bảo vệ già ở quán hay anh xe ôm đang ngồi chờ khách cũng góp chút lòng bằng việc mua vài tờ. Họ biết rằng, đó là cách giúp Phước dù chẳng chắc chắn gì về vận may của mình.

Dù vậy, trên tay Phước vẫn còn hơn 10 tờ chưa bán được. Thời gian dần trôi, đồng hồ trên quầy nhích đến gần 16h15, là lúc mà các công ty xổ số phía Nam sẽ bắt đầu công bố kết quả. Những tờ vé số chưa bán kịp sẽ trở thành vé ế, và người bán sẽ phải tự “ôm” vé về. Theo quy định của Bộ Tài chính, người bán vé số có quyền trả lại vé chưa bán hết. Tuy nhiên, thực tế lại khác, khi các trung gian thường áp dụng những luật lệ ngầm, buộc người bán dạo phải “ôm vé” nếu không muốn bị cắt nguồn cung, bất kể những nỗ lực từ Hội đồng Xổ số miền Nam nhằm cải thiện tình hình này.

Với số vé còn lại, Phước sẽ mất 89.000 đồng – một số tiền gần bằng cả ngày trời ròng rã chạy khắp các ngõ ngách của cậu bé chỉ để bán từng tờ vé số.

Phước, chỉ khoảng 10 tuổi, không được đến trường. Từ nhỏ, cậu đã cùng mẹ rong ruổi khắp nơi bán vé số. Giờ đây, cậu tự tách ra bán riêng mỗi ngày, nhận từ 120 đến 150 tờ vé từ đại lý, mà kết quả sẽ xổ vào ngày hôm sau. Với mỗi tờ vé bán được 10.000 đồng, Phước chỉ lời 1.100 đồng. Nếu bán hết, cậu kiếm được từ 132.000 đến 165.000 đồng mỗi ngày, đóng góp không nhỏ vào doanh thu của các công ty phát hành.

Nhưng không phải lúc nào may mắn cũng mỉm cười. Vào những ngày mưa gió, vé ế nhiều, và Phước cùng mẹ phải ôm hết số vé chưa bán. Tiền lời chẳng đủ để bù vốn, và hai mẹ con chỉ biết ăn mì gói qua ngày.

Trong khi đó, các công ty xổ số phía Nam vẫn đạt tỷ lệ tiêu thụ lên đến 98-100% số vé phát hành.

“Khi lấy vé, đại lý đã dặn trước, nếu không bán hết mà trả lại, sẽ bị cắt vé, không cho bán nữa”, người mẹ tật nguyền giải thích với giọng buồn bã. Khi gần đến giờ xổ, chị thường dồn hết vé còn lại cho con trai, rồi bảo cậu dùng chiêu cuối cùng – khóc lóc cầu xin để chạm vào lòng trắc ẩn của mọi người. Chị biết làm vậy không tốt, nhưng ôm vé ế vài lần là mất sạch vốn. “Chỉ cần không bán được 5 tờ là mẹ con cắt bữa cơm rồi”, chị thở dài.

Ở khu vực miền Nam, có từ 4.000 đến 6.000 người bán vé số dạo. Họ góp phần không nhỏ giúp 21 công ty xổ số đạt doanh thu lên đến 68.843 tỷ đồng trong sáu tháng đầu năm, tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận cũng tăng mạnh, lên đến 25%. Hội đồng xổ số kiến thiết miền Nam vì vậy đã đề nghị Bộ Tài chính cho phép tăng lượng vé phát hành từ ngày 1/10 tới đây.

Trong nửa đầu năm nay, các công ty xổ số đã nộp hơn 22.000 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước, đạt 61% kế hoạch cả năm. Điều đáng nói là, giữa bối cảnh kinh tế khó khăn, xổ số lại là một trong những ngành hiếm hoi đạt mức tăng trưởng lợi nhuận đến 10%. Trong khi nhiều người chẳng biết làm gì để kiếm sống, thì vé số lại là niềm hy vọng cuối cùng của họ.

Bên cạnh việc đóng góp ngân sách, ngành xổ số cũng tạo cơ hội kiếm thu nhập cho những người không may như người già, trẻ em, người khuyết tật – những đối tượng khó tìm việc làm chính thức. Tuy nhiên, vì sao báo cáo lợi nhuận của các công ty xổ số lại không hoàn toàn là tin vui, mà trong đó vẫn còn đó những góc tối?

Câu trả lời nằm ở những người như mẹ con Phước.

Họ gắn bó với nghề bán vé số suốt nhiều năm, không có ngày nghỉ. Chỉ khi nào ốm yếu không đi nổi mới ở nhà. Nhưng gần chục năm qua, họ không hề có bảo hiểm y tế, không phúc lợi xã hội, chẳng có hợp đồng lao động nào để bảo vệ quyền lợi. Họ sống dựa vào số hoa hồng ít ỏi từ những tờ vé bán được, vừa đủ để sống qua ngày và trả tiền thuê trọ.

Việc phát hành vé số đạt đến tỷ lệ 98-100% chỉ nhờ vào việc người bán dạo không thể trả lại vé ế. Điều này chẳng khác gì bắt họ phải “ôm” lấy rủi ro kinh doanh, trong khi lợi nhuận lớn lại đổ về các công ty.

Lợi nhuận đạt hàng nghìn tỷ đồng, nhưng mức chiết khấu cho người bán dạo chỉ từ 1.000-1.200 đồng mỗi tờ, và không hề kèm theo bất cứ phúc lợi nào khác.

Vào đầu năm nay, Bộ Tài chính đã cho phép tăng lượng vé phát hành. Nếu xu hướng này tiếp diễn, những đứa trẻ như Phước sẽ còn nhiều hơn: Không được đi học, chỉ biết rong ruổi khắp nơi để bán vé số phụ giúp cha mẹ.

Bài toán kinh doanh này cần được nhà quản lý giải quyết đi kèm với các giải pháp an sinh xã hội. Nếu ngành xổ số tiếp tục tăng lượng vé phát hành, cần có những điều chỉnh về tỷ lệ hoa hồng cho người bán dạo. Quy định về mức hoa hồng hiện tại đã tồn tại gần chục năm, theo Thông tư của Bộ Tài chính. Những người bán vé số, phần lớn là người lớn tuổi, khuyết tật, trẻ em, cần được đảm bảo quyền lợi xã hội, ít nhất là bảo hiểm y tế, để có thể sinh tồn khi gặp rủi ro về sức khỏe.

Nếu xem xổ số là một ngành kinh doanh siêu lợi nhuận, thì công việc của những người bán vé số cũng cần được công nhận chính thức. Trẻ em không nên tham gia công việc này. Người lao động trưởng thành cần được đóng bảo hiểm xã hội, để có một khoản dự phòng khi về già…

Suốt hàng chục năm, xổ số truyền thống luôn gắn với khẩu hiệu “ích nước lợi nhà”. Tuy nhiên, liệu các tác động tiêu cực của ngành kinh doanh này đã được nghiên cứu và đánh giá đầy đủ?

Nếu không có giải pháp hỗ trợ lực lượng lao động nghèo đang tham gia bán vé số, những lợi ích dễ thấy sẽ kéo theo những hệ lụy xã hội lâu dài.

Nếu bạn đang thắc mắc hôm nay đánh con gì, cũng như chưa tìm được cầu số đẹp nhất thì hãy theo dõi web của chúng tôi nhé

"Các thông tin xổ số chỉ mang tính chất tham khảo, giải trí. Chỉ nên tham khảo để sử dụng cho xổ số chính thống! Chúc các bạn có những nội dung thú vị!"